ترکیه یکی از کشورهای منطقه منا است، به همین دلیل در این مقاله به بازیسازی در ترکیه پرداخته شده است. هرچند ترکیه کشوری مسلمان است، شاید بتوان اظهار کرد به دلیل موقعیت جغرافیایی آن که محل اتصال آسیا به اروپاست، در گذر زمان، بخشی از آن، فرهنگ اروپایی را به خود گرفته است. گفته میشود ترکیه یکی از ۳ کشور برتر دنیا در زمینه ساخت بازیهای هایپرکژوال است، سبکی که از پرمصرفترین سبکهای بازیهای دنیاست. پایینتر به تعدادی از این بازیها خواهیم پرداخت.
ورود سرمایههای خارجی به ترکیه:
صنعت بازیهای دیجیتال در این کشور قبل از هزاره سوم آغاز گردید، با این حال از دهه اول ۲۰۰۰، رشد قابل توجهی پیدا کرد و سپس در ۱۰ سال بعد، آن زمان که عموم مردم به استفاده از بازیهای موبایلی و تبلت روی آوردند، یعنی حدود سال ۲۰۱۰، صنعت بازی در ترکیه رشد چشمگیری را تجربه کرده است.
موفقیتهای شرکتهای ترکی در بازیهای موبایلی توجه برخی از شرکتهای مرتبط با گیم و نرمافزار دنیا را به خود جلب کرده است. به طوری که شرکت آمریکایی زینگا (فعال در زمینه بازیهای موبایلی و شبکه اجتماعی که در سال ۲۰۰۷ یک بازی پوکر راه اندازی کرد و توسط شبکه اجتماعی خودش و به کمک فیسبوک به معروفیت عام رسید. مدیران آن با شهرتی که بدست آوردند علاوه بر فعالیتهای بعضاً سیاسی، در زمینه سودآوری و سرمایهگذاری به سایر سازمانها حتی در سایر کشورهای دنیا مشاوره میدهند. این شرکت در سال ۲۰۲۲ زیر مجموعه Take-Two شد و اکنون فعالیت خودش را تحت نظر آن ادامه می دهد) در سال ۲۰۱۸ و ۲۰۲۰، به ترتیب شرکتهای ترکی به نامهای گرمگیمز (به مبلغ ۲۵۰ میلیون دلار) و پیکگیمز (به مبلغ ۱.۸ میلیارد دلار) را خریداری کرده است.
دولت ترکیه در سال ۲۰۱۸ بازیسازی را در میان بخشهای استراتژیک مورد نظر دولت قرار داد. صنعت گیم در ترکیه شامل خرید و فروش بازیهای داخلی و خارجی PC، کنسولی، و موبایلی میشود که در چند سال اخیر به دلیل شرایط کرونا توانسته درآمد زیادی به دست بیاورد. ناگفته نماند که در سال ۲۰۱۷، به گزارش اسپوتنیک، تعدادی از مقامات ترکیهای قصد داشتند بازیهای مطرح کامپیوتری در جهان را به دلیل مضر بودن برای جوانان ترکیه ممنوع کنند؛ مانند کالاف دیوتی، هیتمن و کانتر استریک. به نظر میرسد درآمدهای ناشی از آن، روی این تصمیمات تأثیر گذاشته است.
همچنین طبق منابع خبری، دولت ترکیه به منظور حمایت از تبلیغات بینالمللی بازیهای ساخت ترکیه، ۷۵ درصد از هزینهکرد تبلیغات بینالمللی را به بازیسازان برمیگرداند؛ این رویه به تبلیغات بینالمللی این بازیها کمک شایان توجهی کرده است. به هر صورت، در کشوری مانند ترکیه که گردشگری از صنایع اصلی آن محسوب میشود، صنعت گیم هم توانسته مکانش را در درآمدزایی ناشی از صادرات و واردات بدست بیاورد و سال به سال توجه بیشتری را معطوف بازیسازان ترکیه کند.
افزایش گردش مالی در صنعت گیم ترکیه:
در سالهای اخیر، حجم گردش مالی در صنعت گیم ترکیه توجه سیاستمداران آن را به خود جلب کرده است. برای مثال در حالی که سرمایهگذاری روی بازیسازی در سال ۲۰۲۰، ۱۳٫۱ میلیون دلار بوده، این میزان در سال ۲۰۲۱ به ۲۶۶ میلیون دلار افزایش یافت. به عبارت دیگر، سرمایهگذاری در یک سال تقریباً ۲۰ برابر شده است. در اینجا مجدداً لازم است توجهتان را به سمت خرید استودیو پیک گیمز ترکیه توسط زینگا به مبلغ ۱.۸ میلیارد دلار برگردانیم، اتفاقی که احتمالاً زمینهساز سرمایهگذاریهای دیگر در ترکیه شده است. بنا بر آنچه گفته شد، صنعت گیم به بخشی تبدیل شده که بیشترین سرمایهگذاری را در سال ۲۰۲۱ ترکیه دریافت کرده. به گونهای که تقریباً ۱ دلار از هر ۴ دلار از کل سرمایهگذاری در دنیای کارآفرینی ترکیه درصنعت بازی انجام میشود.
در مصاحبهای که بازینگار با یکی از بازیسازان ترکیهای داشته آمده است که:
«تولید بازی در ترکیه با کشورهای تراز اول بازیسازی چقدر فاصله کمی و کیفی دارد؟
من فکر میکنم ترکیه در صنعت بازیسازی در مقایسه با کشورهای دیگر با سیستم اقتصادی مشابه، بسیار خوب عمل کرده است. در پلتفرم موبایل بسیار عالی عمل میکند و در پلتفرم رایانه و کنسولهای خانگی انصافاً بسیار خوب عمل کرده است. با این وجود استعدادهای با تجربه تمایل به ترک کشور و جستجوی شغل در کشورهای پیشرفتهتر دارند. … متأسفانه در هیچ رویدادی در خارج از ترکیه در منطقه آسیا شرکت نکردم. تمام ناشران و سرمایهگذاران مورد علاقه من در اروپا یا در ایالات متحده هستند. این تا حدی به این دلیل است که ما بازیهای پولی میسازیم و مدل بازیهای پولی فقط در اروپا و آمریکای شمالی جواب میدهد. فروش در سایر مناطق واقعاً کم است (شاید به جز ژاپن).»
همانطور که از این مصاحبه برمیآید، رشد بازیسازی در ترکیه باعث شده دولت ترکیه نگاهی اقتصادی به صنعت گیم بیندازد. طبق گفته سایت تیآرتی ترکیه، اوزان آیدمیر، مدیر عامل آژانس بازی و ورزشهای الکترونیکی Gaming in Turkey، در رابطه با گزارش “صنعت بازی ترکیه در سال ۲۰۲۱” که از سوی این آژانس منتشر شده است، اظهار داشت در حالی که کل بازار جهانی در سال ۲۰۱۸، ۱۳۸ میلیارد دلار بوده، این رقم در سال ۲۰۱۹، به ۱۵۲ میلیارد دلار افزایش یافته است.
بازی Fun Race 3D
آیدمیر با اشاره به اینکه حجم بازار جهانی بازی در سال ۲۰۲۰ با تشدید اپیدمی و تعطیلیهای کرونایی به ۱۷۷ میلیارد دلار افزایش یافت، گفت: «این رقم در واقع بسیار بالاتر از انتظارات ما بود. در سال ۲۰۲۱، این رقم ۱۷۶ میلیارد دلار ثبت شده.» اوزان آیدمیر تاکید کرد که ترکیه در سال ۲۰۱۸ در صنعت بازی سهم بازار ۸۵۳ میلیون دلاری داشته است. وی گفت: «در سال ۲۰۲۰ درآمد ما به ۸۸۰ میلیون دلار افزایش یافت و در سال ۲۰۲۱ این رقم به یک میلیارد و دویست میلیون دلار رسید.»
آیدمیر با بیان اینکه شرکت های بازیسازی ترکیه در سال ۲۰۲۰ حدود دو میلیارد دلار سرمایهگذاری کردهاند و این سرمایهگذاریها در سال ۲۰۲۱ ادامه دارد، گفت: «اولین عامل این موفقیتها این است که توسعه دهندگان نرم افزار ترکیه و شرکت های بازی موبایل بسیار موفق هستند. یعنی هم روندها را دنبال میکنند و هم کیفیت تولید بازی را روز به روز افزایش می دهند.» آیدمیر با اشاره به اینکه کیفیت توسعهدهندگان نرمافزار ترکیه بالاست و شرکتهای خارج از کشور به آنها توجه زیادی میکنند، گفت: «آموزشهای با کیفیتی در دانشگاهها درباره بازیسازی در ترکیه ارائه میشوند.»
وسعت بازار ترکیه:
هرچند ارزش لیر برابر دلار طی سالهای اخیر کاهش داشته اما درآمد صنعت گیم (داخلی و خارجی) ترکیه در سال ۲۰۲۰ از ۸۸۰ میلیون دلار به یک میلیارد و دویست میلیون دلار رسید. تقریباً نیمی از این فروش متعلق به بازیهای موبایلی است. شمار کاربران بازیهای ویدیویی در ترکیه از ۳۰ میلیون نفر در ۲۰۱۸ به ۴۲ میلیون کاربر در سال ۲۰۲۱ رسیده است. همانند ایران، گیمرهای ترکیه نیز به بازیهای خارجی علاقهمند هستند. سبک اکشن در بازیهای آنلاین موبایلی از محبوبیت زیادی بین کاربران ترکیهای برخوردار است. طبق آمار منتشره، میتوان گفت رتبهبندی علاقهمندی مخاطبین ترکیهای به ترتیب اکشن ماجرایی، پازل، رانندگی، ورزشی، استراتژی و بعد شبیهسازی کارتی و نقش آفرینی است.
با توجه به این موضوع، فروشندگان بازی، واسطهها، و خدماتدهندگان در ترکیه نیز در بهرهوری از صنعت گیم مشغول هستند. برای مثال یکی از سایتهای ترکیهای به ارائه خدمات درون برنامهای برای بازیهای موبایلی میپردازد. طبق تحقیقات، بازیهای موبایلی، سپس PC و در نهایت کنسول در ترکیه بیشترین آمار فروش را به خود اختصاص میدهند؛ تقریبا به ترتیب ۶۰، ۲۵ و ۱۵ درصد. درصد بازیکنهای مرد به زن در ترکیه تقریباً ۶۰ به ۴۰ است که در سالهای اخیر به ۵۰ به ۵۰ نزدیکتر شده است.
بازی معروف Mount and Blade
نگاهی به بازیهای ساخت ترکیه:
مونت اند بلید برای گیمرهای ایرانی نامی آشناست. Mount and Blade توسط TaleWorlds Entertainment ساخته شد که در استانبول ترکیه مستقر است (مقاله مرتبط با این شرکت را در بازینگار بخوانید). نسخه اول این بازی توسط پارادوکس – ناشر سوئدی- منتشر شد و توجه بسیاری از گیمرها را به خودش جلب کرد. الگوگیری مناسب از بازیهای مختلف در ساخت این بازی باعث موفقیت آن شد. این بازی از نظر فنی و گیم پلی، وجود مکانیکهای نبرد، نبرد قرون وسطایی، فرماندهی ارتش و… کار بزرگی به حساب میآید. این بازی ابتدا در سال ۲۰۰۸ منتشر و سپس در سالهای ۲۰۱۰ و ۲۰۱۱ و۲۰۲۰ و ۲۰۲۲ نسخههای دیگر آن عرضه شد که هم موفقیت مالی کسب کرد و هم محبوبیت زیادی بین گیمرهای دنیا به دست آورد. نمرهای که این بازی از منظر منتقدین کسب کرد حدود 70 از 100 میباشد (میانگین نمرات کل نقدهای نسخه جدید بازی را میتوانید اینجا بخوانید). جالب است بدانید در حال حاضر حق امتیاز این سری از شرکت سوئدی به شرکت سازنده برگشته (تا ۲۰۱۴ در اختیار پارادوکس بود) و نسخه آخر آن روی رایانه و کنسولها منتشر شده است.
مونوکروما هم یکی از بازیهای دیگر ترکیه در پلتفرم رایانههای شخصی است (گیمپلی بازی را اینجا مشاهده کنید) که در سال ۲۰۱۴ برای کامپیوتر و ۲۰۱۶ برای کنسول ایکس باکس وان منتشر شد. شروع کار با حمایتها و سرمایهگذاری مردمی بود و بعد از انتشار توانست نمره متوسطی را از دید منتقدان کسب کند؛ برای مثال ۵۵ از ۱۰۰ متاکریتیک. سازنده مونوکروما در مصاحبه با خبرنگار بازینگار که پرسیده بود «استقبال گیمرهای ترک از بازیهای ساخته شده در کشور خودشان چگونه است؟» اینطور پاسخ داده:
«فکر میکنم گیمرهای ترک دو قطبی شدهاند، اگر بازی خوب باشد، آنها طرفدار آن میشوند اما اگر بازی باب میل آنها نباشد، خیلی از آن انتقاد میکنند. درست مثل یک تیم فوتبال که در یک بازی ملی شرکت میکند. اگر تیم خوب عمل کند همه آنها را دوست دارند و اگر باختند، محکوم به نابودی هستند.»
بازیهای دیگری هم هستند که از آنها میتوان به زولا (گیمپلی آن را اینجا تماشا کنید)، Conarium (بررسی آن را اینجا بخوانید)، و بازیهای دو و ۲.۵ بعدی پیکسلی با روایت داستانی، در سبک پازل، سکوبازی و ماجرایی اشاره کرد؛ مانند Macrotis: A Mother's Journey که ماجرای یک موش را روایت میکند که به دنبال خانوادهاش میگردد. بازی پیکسلی Cats and the Other Lives هم بازی دیگری است که در سبک اشاره و کلیک، ماجرای خانوادههای مختلف را روایت میکند و بازیکن در نقش یک گربه شاهد آن است. این بازی دارای مضامین نامناسب است، چالشهای خاصی به مخاطب نمیدهد و گیم پلی خاصی ندارد، اما به دلیل گرافیک و طرح داستانی احساسی آن مورد توجه مخاطبین قرار گرفته است. شاید بتوان گفت سایر بازیهای سه بعدی و گرافیکی ترکی نتوانستهاند رضایت مخاطبان را جلب کنند؛ مانند Potentia که در سبک اکشن تیراندازی منتشر شد.
بازی تاریخی Ertugrul Gazi
در زمینه اندروید، بازیهای زیادی از ترکیه وجود دارند. تعدادی از استودیوهای بازیسازی که در ترکیه فعال هستند همراه با نام یکی از عناوین تولیدی و تعداد دانلود محصول در گوگل استور به شکل زیر فهرست شده:
Dream Games (Royal Match, 10M)
Peak Games (Toon Blast, 50M)
Ace Games (Fiona’s Farm 1M)
Serkan Özyılmaz (Rise Up, 100M)
Rollic Games (Blob Runner 3D, 10M). (این بازی نیز توسط زینگا خریداری شده است)
(Good Job Games (Fun Race 3D, 100M
spykegames (Royal Riches, 500K)
Manc.Games (Okey Muhabbet, 500k) (این استودیو بازیهای بیشتری را در دست ساخت دارد. واقعیت مجازی و همینطور بازی با تم تاریخی ترکیهای)
همانطور که گفته شد، بازیسازان ترکیهای به بازیهای هایپرکژوال روی آوردهاند تا مخاطب فوری و درآمد زیادی کسب کنند. بازیهایی که هدف آنها سرگرم کردن گیمرها با معماها و یا دویدن در یک محیط و عبور از موانع و مشابه آن است که بعد از مدتی دارای نمونههای زیاد کپی میشوند و یا خودشان کپی سایر نمونههای مشابه هستند! همچنین شرکت بازیسازی مستقل و چند وجهی به نام Metaverse Game Studios که درحال حاضر در آمریکا و ترکیه (در اصل به نظر ترکیهای است) شعبه دارد، درحال ساخت یک بازی نقش آفرینی علمی-تخیلی به نام آنجلیک احتمالاً برای کنسولها و PC است که برای ساخت این بازی از بازیسازان مختلف دنیا کمک میگیرد (برای نمونه از کره جنوبی، سریلانکا، ایران و …) که میتواند اولین تلاش یک شرکت ترکیهای برای ساخت بازی بزرگ با رویکرد متاورس (نقش آفرینی در دنیای دیگر) با به کارگیری بازیسازان در کشورهای مختلف باشد.
برای مثالی در حوزه اندروید، در لیست فوق، ما شرکت Dream Games را مورد بررسی قرار دادیم. Royal match برای اندروید و در سبک پازل معمایی و چالشی منتشر شده است و در حال حاضر در گوگل پلی یک میلیون نظر و نمره ۴.۷ کسب کرده است که خیره کننده به نظر میرسد. این بازی در فروشگاه مایکت و بازار ما هم به ترتیب ۷۰ هزار و ۵۰ هزار نصب با امتیاز ۴.۸ دارد. گرافیک و معماهای چالش برانگیز بازی از نکات مثبت آن قلمداد میشوند؛ همچنین محبوبترین بازی ترکیهای حال حاضر در ترکیه است که در رتبهبندیهای اعلام شده این بازی را در پله ۱۲ یا ۱۳ بازیهای رایگان قرار دادهاند. بازی Toy Blast یا بازی دیگر استودیو Peak Games مثالی دیگر از بازیهای ترکیهای است که نمونه تکراری بازیهای مشابه اندرویدی است. با این حال شاید انیمیشنهای آن توانسته مخاطبان ۵۰ میلیونی در گوگل پلی را جذب کند. مشکلترین بخش این است که خیلی از بازیهای اندرویدی ترکیهای (از دید نگارنده) هیچ زمینه ترکی ندارند. برعکس Ertugrul Gazi game که از بازیهای اندرویدی تاریخی ساخت کشور ترکیه است.
بازیهای دیگری که ساخت ترکیه هستند را می توانید در این صفحه مشاهده کنید.
از نظر نگارنده، به نظر میآید ترکیه با بازی Mount and Blade ره چند ساله را در دنیای بازیسازی طی کرده است و سپس با بازیهای هایپرکژوال، در عرصه اندروید و آیاواس یک دوپینگ اساسی کرده است که نمیتواند به شکل جوانمردانه فرهنگ ترکیه را به دنیا عرضه کند، درنتیجه اگر جلوی آن گرفته نشود و یا راه دیگری پیش روی بازیسازان گذاشته نشود، شاید در آینده منجر به طرد شدن بازیهای بزرگی مثل Mount and Blade شود.
اگر علاقه دارید آشنایی بیشتری با دیگر کشورهای منطقه منا پیدا کنید، مقاله صنعت بازیسازی در کشور مصر را ببینید.
منابع مورد استفاده در نگارش مقاله:
https://spnfa.ir/20170626/2627809.html
https://yazeco.ir/67167/ترکیه،-ستاره-نوظهور-جهان-در-صنعت-بازی/
https://mobidictum.biz/turkey-video-games-market-review-may-2022/
https://www.mobileaction.co/top-apps/games-27/android/tr
https://www.mobileaction.co/top-apps/games-27/android/tr